آپنه خواب یکی از شایع‌ترین و در عین حال نادیده گرفته‌شده‌ترین اختلالات خواب است که باعث توقف‌های مکرر تنفس در طول شب می‌شود. این مشکل نه تنها کیفیت خواب را کاهش می‌دهد، بلکه میتواند زمینه‌ساز بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، و خستگی مفرط روزانه شود. شناخت علائم آپنه خواب و دریافت درمان به‌موقع، نقش کلیدی در پیشگیری از عوارض جدی آن دارد. اگر به دنبال آگاهی از دلایل، علائم و روشهای درمان آپنه خواب هستید، این مقاله راهنمای جامع شما خواهد بود.
آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب یک اختلال رایج اما مهم است که طی آن جریان تنفس فرد در هنگام خواب به‌طور مکرر متوقف یا مختل می‌شود. این وضعیت معمولاً با خروپف‌های بلند و تنفس‌های منقطع همراه است و باعث می‌شود کیفیت خواب کاهش یابد، حتی اگر مدت زمان خواب کافی باشد. افراد مبتلا به این اختلال اغلب با احساس خستگی یا خواب‌آلودگی در طول روز مواجه میشوند، زیرا بدن آن‌ها به دلیل وقفههای تنفسی مکرر، اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند. وقفهٔ تنفسی در خواب در صورت عدم درمان میتواند زمینه‌ساز مشکلات جدی‌تری مانند بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا و اختلالات متابولیک شود. در ادامه به هر نچه باید در خصوص این مورد بدانید اشاره می‌کنیم.
انواع آپنه خواب
آپنه خواب اختلالی است که به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود و بر اساس علت بروز، به چند نوع مختلف تقسیم می‌شود. شناخت این انواع به تشخیص دقیق‌تر و انتخاب روش درمانی مناسب کمک زیادی می‌کند. در ادامه، انواع وقفهٔ تنفسی در خواب را معرفی کرده و درباره هر یک توضیح می‌دهیم.
آپنه انسدادی خواب
شایع‌ترین نوع وقفهٔ تنفسی در خواب است و زمانی رخ می‌دهد که عضلات پشت گلو بیش از حد شل شده و مسیر تنفسی را مسدود می‌کنند. این انسداد باعث می‌شود که هوا نتواند به راحتی وارد ریه‌ها شود و فرد برای لحظاتی دچار توقف تنفس شود. علائم این نوع شامل خروپف بلند، بیدار شدن‌های مکرر شبانه و احساس خفگی در خواب است. اضافه وزن، سن بالا و فرم خاص فک یا گلو می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.
آپنه مرکزی خواب
در این نوع، برخلاف نوع انسدادی، مسیر هوایی باز است اما مغز پیام مناسبی برای کنترل تنفس به عضلات نمی‌فرستد. به عبارت دیگر، مشکل اصلی در مرکز کنترل تنفس مغز است. این نوع آپنه معمولاً با بیماری‌های زمینه‌ای مانند نارسایی قلبی یا برخی اختلالات عصبی مرتبط است. افراد مبتلا ممکن است با دشواری در به خواب رفتن یا بیدار شدن‌های ناگهانی همراه با تنگی نفس مواجه شوند.
آپنه خواب مختلط یا پیچیده
این نوع، ترکیبی از آپنه انسدادی و مرکزی خواب است. در این حالت، هم انسداد مسیر هوایی وجود دارد و هم اختلال در ارسال سیگنال‌های مغزی به عضلات تنفسی. درمان این نوع از آپنه معمولاً پیچیده‌تر است و نیاز به بررسی دقیق توسط پزشک متخصص دارد. استفاده از دستگاه‌های کمک تنفسی پیشرفته و درمان‌های چندجانبه برای مدیریت بهتر این وضعیت پیشنهاد می‌شود.
علائم آپنه خواب
آپنه خواب، چه از نوع انسدادی و چه مرکزی، دارای علائمی است که در بسیاری از موارد با یکدیگر همپوشانی دارند و همین موضوع میتواند تشخیص دقیق نوع اختلال را دشوار کند. این علائم معمولاً در طول شب هنگام خواب یا در طول روز پس از بیداری ظاهر میشوند و می‌توانند کیفیت زندگی و سلامت عمومی فرد را به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهند. شناسایی این نشانه‌ها به‌موقع، نقش مهمی در شروع درمان و کاهش عوارضوقفهٔ تنفسی در خواب دارد. علائم شایع آن شامل موارد زیر است:
- خروپف با صدای بلند
- توقف‌های مکرر تنفس در خواب (معمولاً توسط دیگران گزارش می‌شود)
- نفس‌نفس زدن یا احساس خفگی هنگام خواب
- بیدار شدن با دهان خشک
- سردرد در هنگام صبح
- مشکل در ادامه خواب (بی‌خوابی)
- خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز (پرخوابی)
- مشکل در تمرکز و توجه هنگام بیداری
- تحریک‌پذیری و تغییرات خلقی
دلایل آپنه خواب
علت اصلی آپنه انسدادی خواب، شل شدن غیرطبیعی عضلات پشت گلو در هنگام خواب است. این عضلات وظیفه پشتیبانی از ساختارهای حیاتی مانند کام نرم، زبان کوچک، لوزه‌ها و دیواره‌های گلو را دارند. وقتی این عضلات بیش از حد شل شوند، راه هوایی باریک یا حتی به طور کامل مسدود می‌شود و عبور جریان هوا محدود می‌گردد. در نتیجه، میزان اکسیژن خون کاهش پیدا می‌کند و مغز برای جلوگیری از خفگی، به طور خودکار فرد را برای لحظه‌ای بیدار می‌کند تا راه تنفس دوباره باز شود. این بیداری‌های کوتاه معمولاً توسط فرد به یاد آورده نمی‌شوند، اما باعث میشوند خواب به طور مداوم قطع شده و کیفیت آن کاهش یابد. این چرخه میتواند ده‌ها بار در هر ساعت تکرار شود و مانع رسیدن فرد به مراحل عمیق و آرام خواب شود.
در مقابل، آپنه خواب مرکزی کمتر شایع است و برخلاف نوع انسدادی، در اینجا مشکل در سیگنال‌های مغز به عضلات تنفسی نهفته است. در این حالت، مغز به‌طور موقت سیگنال لازم برای تنفس را ارسال نمی‌کند و همین مسئله موجب توقف موقت در تنفس می‌شود. افراد مبتلا به این نوع از آپنه ممکن است با احساس تنگی نفس ناگهانی از خواب بیدار شوند یا حتی در به خواب رفتن با مشکل مواجه باشند. این اختلال اغلب با بیماری‌های زمینه‌ای مانند نارسایی قلبی یا برخی مشکلات عصبی همراه است و نیاز به بررسی دقیق پزشکی دارد.
چه کسانی به آپنه خواب مبتلا میشوند؟
افراد مختلفی ممکن است در معرض ابتلا به آپنه خواب قرار بگیرند، اما برخی ویژگی‌ها و عادت‌ها می‌توانند این خطر را افزایش دهند. به طور کلی، داشتن اضافه وزن یا چربی‌های تجمع‌یافته اطراف راه هوایی فوقانی میتواند روند تنفس را دشوار کند. همین‌طور افرادی که گردن ضخیم‌تر یا راه هوایی طبیعی باریک دارند، بیشتر در معرض ابتلا هستند. مردان به طور طبیعی نسبت به زنان احتمال بیشتری برای ابتلا دارند، هرچند پس از یائسگی یا در صورت افزایش وزن، خطر در زنان نیز بالا می‌رود. افزایش سن، سابقه خانوادگی، مصرف الکل یا داروهای آرام‌بخش، و همچنین سیگار کشیدن از دیگر عواملی هستند که احتمال بروز آپنه خواب را بیشتر می‌کنند. عوامل خطر وقفهٔ تنفسی در خواب به صورت موردی شامل موارد زیر می‌شود:
- اضافه وزن یا چاقی
- راه هوایی باریک یا لوزههای بزرگ
- مرد بودن
- افزایش سن
- سابقه خانوادگی
- مصرف الکل یا داروهای آرام‌بخش
- سیگار کشیدن
سخن آخر
آپنه خواب یک اختلال خواب جدی است که میتواند کیفیت زندگی را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. شناخت علائم، عوامل خطر و روشهای درمانی این بیماری نقش مهمی در پیشگیری از عوارض جدی آن دارد. اگر احساس می‌کنید به وقفهٔ تنفسی در خواب مبتلا هستید، مراجعه به پزشک و دریافت راهنمایی‌های تخصصی بهترین گام برای بهبود کیفیت خواب و سلامت عمومی شماست.
منبع : https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/sleep-apnea/symptoms-causes/syc-20377631
سوالات متداول
